[CHI TIẾT] Hướng dẫn cách đầu tư chứng khoán cho người mới bắt đầu

Kéo theo sự phát triển ngày càng cao của công nghệ là sự phát triển của thị trường chứng khoán. Ngày càng nhiều người đầu tư vào thị trường chứng khoán để sinh lãi. Đây cũng được xem là một trong các nền tảng đầu tư mang lại lợi nhuận cao nhất. Tuy nhiên, việc đầu tư chứng khoán cũng có nhiều rủi ro; cho nên, bạn phải biết cách quản lý chặt chẽ cũng như tìm hiểu thật kỹ nền tảng này để hạn chế tối đa những rủi ro mà bạn có thể gặp phải. 

Việc biến giá trị mà bạn có tăng lên liên tục theo thời gian là một điều vô cùng quan trọng nếu bạn muốn cải thiện chất lượng cuộc sống của mình. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách đầu tư chứng khoán đúng cách cho người mới bắt đầu. Qua bài viết, hi vọng các bạn có thể dễ dàng hơn trong việc tiếp cận đến sân chơi đang rất hiện hành này.

Chắc hẳn, bạn đã từng nghe qua tên của cuốn sách huyền thoại “Tôi đã kiếm 2 triệu USD trên thị trường chứng khoán như thế nào?” của Nicolas Darvas rồi nhỉ?

Sau khi được xuất bản, cuốn sách này bán chạy như tôm tươi. Trong vòng 2 tháng đầu, đã có hơn 200,000 cuốn sách được bán. Những nguyên lý mà tác giả kỳ công thử nghiệm và đúc kết cho đến nay vẫn là kiến thức vô cùng bổ ích cho tất cả những ai muốn thử sức mình với đầu tư thị trường chứng khoán. Chỉ trong vòng chưa đầy 18 tháng, từ 36.000 USD ban đầu; Nicolas Darvas đã thu về hơn 2 triệu USD – một tài sản khổng lồ thời kỳ đầu những năm 1950. Tính ra, tỷ suất lợi nhuận mà Nicolas Darvas đã đầu tư là 60 lần và ông được coi là một tỷ phú tài ba phất lên từ chứng khoán.

1. Đầu tư chứng khoán là gì?

1.1. Định nghĩa về chứng khoán

Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản; hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán được thể hiện bằng hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử.

1.2. Các loại tài sản chứng khoán

Chứng khoán bao gồm các tài sản sau đây:

Thị trường cổ phiếu

Là loại hình tài sản chứng khoán được phát hành bởi các tổ chức; với bảo chứng là vốn cổ phần. Người sở hữu chứng khoán được đảm bảo đầy đủ về quyền; và lợi ích hợp pháp đối với tài sản mà họ nắm giữ thông qua giá trị cổ phiếu. Khi bạn mua một chứng khoán vốn cổ phần; bạn sở hữu một phần của công ty và có cổ phần trong hoạt động kinh doanh.

Hiệu suất cổ phiếu tăng và giảm dựa trên nhiều yếu tố: nền kinh tế đang hoạt động như thế nào; bản thân doanh nghiệp đang hoạt động như thế nào; những gì đang xảy ra trên thế giới; và các sự kiện khác. Bạn có thể sẽ gặp rủi ro khi đầu tư vào cổ phiếu vì chúng có thể biến động. Bạn có thể mua cổ phiếu riêng lẻ thông qua môi giới hoặc kế hoạch mua cổ phiếu trực tiếp. Bạn cũng có thể mua cổ phiếu thông qua quỹ cổ phiếu, là một loại quỹ tương hỗ tập trung vào cổ phiếu.

Cổ phiếu cung cấp cho bạn, cổ đông quyền sở hữu trong một công ty. Khi giá cổ phiếu tăng, thu nhập của bạn cũng tăng theo. Càng sở hữu nhiều cổ phiếu; bạn càng kiếm được nhiều tiền. Tương tự, nếu giá cổ phiếu giảm, bạn sẽ mất nhiều tiền hơn. Cổ phiếu có rủi ro so với các loại chứng khoán khác. Nếu bạn còn trẻ, đầu tư vào cổ phiếu dài hạn là một ý tưởng hay. Nhưng nếu bạn đã lớn tuổi và sắp nghỉ hưu, bạn có thể cân nhắc một thứ ít rủi ro hơn, như trái phiếu.

Thị trường trái phiếu

Là loại hình tài sản chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của người nắm giữ  đối với một phần nợ của tổ chức ban hành trái phiếu. Khi bạn mua một chứng khoán nợ; về cơ bản, bạn đang cho một công ty hoặc tổ chức chính phủ vay tiền. Đổi lại, bạn nhận được các khoản thanh toán lãi suất cố định định kỳ; và bạn có thể nhận lại toàn bộ số tiền đã cho vay nếu bạn quyết định giữ trái phiếu cho đến ngày “đến hạn”; hay còn được gọi là ngày đáo hạn. Chứng chỉ tiền gửi và các nguồn thu nhập cố định khác cũng có thể được coi là chứng khoán nợ.

Cũng cần biết về trái phiếu: Giá trái phiếu di chuyển theo hướng ngược lại với lãi suất, có nghĩa là khi lãi suất tăng, giá trái phiếu thường giảm và ngược lại. Vì vậy, những gì đang xảy ra với lãi suất sẽ ảnh hưởng đến giá trị của trái phiếu của bạn và những gì bạn quyết định làm với chúng như một phần của chiến lược đầu tư lớn hơn.

Có nhiều loại trái phiếu khác nhau, bao gồm:

• Trái phiếu công ty
• Trái phiếu cấp đầu tư
• Trái phiếu đô thị
• Trái phiếu kho bạc

Trái phiếu có thể mang lại thu nhập ổn định. Họ trả lãi hai lần một năm thường được miễn thuế thu nhập liên bang. Nhưng họ vẫn mang rủi ro. Nếu công ty phát hành trái phiếu không cập nhật về các khoản thanh toán lãi hoặc gốc; họ có thể vỡ nợ trái phiếu của mình. Nếu trái phiếu được bán trước khi đến hạn; chúng có thể có giá trị thấp hơn mệnh giá.

Thị trường chứng khoán phái sinh

Bao gồm các hình thức hợp đồng quyền chọn; hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai. Các hợp đồng này được lập ra giữa hai bên; trong đó quy định rõ ràng quyền và nghĩa vụ của hai bên đối với việc thanh toán; và chuyển giao số lượng tài sản nhất định theo giá đã được xác định trước tại một thời điểm trong tương lai. Các hợp đồng đó, bao gồm cả hợp đồng tương lai hàng hóa, cho phép các nhà đầu tư đặt cược hoặc chống lại giá của một tài sản cụ thể. Tuy nhiên, các công cụ phái sinh chứa đựng nhiều rủi ro hơn nhiều so với cổ phiếu hoặc trái phiếu và có thể là một lựa chọn tồi cho một nhà đầu tư mới.

Đầu tư chứng khoán là việc bạn tìm kiếm lợi nhuận từ việc mua bán, nắm giữ các loại chứng khoán trên thị trường chứng khoán. 

2. Kiếm tiền từ chứng khoán như thế nào?

Với 3 thị trường chứng khoán vừa được đề cập ở trên là cổ phiếu, trái phiếu và chứng khoán phát sinh; thì chúng ta sẽ có 3 hình thức kiếm tiền tương ứng.

Bài viết này chúng ta cũng chỉ đề cập chủ yếu về chứng khoán phái sinh (CFD), cổ phiếu cơ sở và triếu phiếu.

Hình thức	Lợi nhuận thu được	Ưu điểm	Nhược điểm
Chứng khoán phát sinh (CFD)	Dù tăng hay giảm; nhà đầu tư đều có thể thu được lợi nhuận.	Cách duy nhất để mua cổ phiếu, chỉ số nước ngoài đối với các trader cá nhân VN. Đơn giản dễ dàng. Được sử dụng đòn bẩy tài chính cao. Được đầu tư trên các thị trường chứng khoán nước ngoài. Vốn đầu tư thấp. Lợi nhuận linh cao và linh hoạt.	Khó lựa chọn được sàn giao dich uy tín.
Cổ phiếu cơ sở	Lợi nhuận thu được khi công ty tăng trưởng tốt; giá chứng khoán tăng lên. Nhà đầu tư được hưởng lợi từ việc mua cổ phiếu với giá thấp và bán ra với giá cao.	Có quyền biểu quyết trong công ty. Không thể đầu tư thị trường chứng khoán nước ngoài.	Trường hợp công ty phá sản hay giải thể phần vốn góp của cổ đông sẽ nhận được sau khi công ty thanh toán hết các khoản nợ
Trái phiếu	Nhà đầu tư được trả một tỷ lệ lãi suất cố định. Điều này hoàn toàn không phụ  thuộc vào tình hình kinh doanh của công ty.	Khi công ty phá sản hoặc giải thể; trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước. Không thể đầu tư thị trường chứng khoán nước ngoài	Không có quyền biểu quyết tại công ty.

Qua những thông tin được cung cấp ở bảng trên, chúng ta có thể thấy được là hình thức cổ phiếu và trái phiếu, nhà đầu tư không thể tham gia vào thị trường chứng khoán quốc tế được. Ngược lại, với CFD, thì bạn có thể đầu tư trên các thị trường chứng khoán quốc tế. Hơn nữa, các sàn giao dịch CFD thì vô cùng đa dạng và phong phú.

Các sàn giao dịch uy tín là các sàn được quy định và giám sát bởi các tổ chức tài chính uy tín thế giới. Một ví dụ điển hình là sàn giao dịch ký quỹ Mitrade được quy định bởi ASIC-Ủy ban chứng khoán và đầu tư Úc.

2.1. Hưởng phần chênh lệnh giá trị của những cổ phiếu 

• Lợi nhuận = Gía bán – giá mua: Mở vị thế Mua khi bạn dự đoán giá sản phẩm sẽ tăng trong tương lai
• Lợi nhuận = Gía mua – giá bán: Mở vị thế Bán khi bạn dự đoán giá sản phẩm sẽ giảm trong tương lai

Khi mua cổ phiếu, mọi nhà đầu tư đều kỳ vọng việc được hưởng phần chênh lệnh giá trị của cổ phiếu khi chúng tăng giá. Khi công ty tăng trưởng tốt, giá cổ phiếu của công ty trên thị trường chứng khoán cũng sẽ tăng lên. Lúc này, nếu bạn bán cổ phiếu, bạn sẽ được hưởng phần lợi nhuận từ chênh lệch giá cổ phiếu này.

Có hai hình thức chi trả, đó là trả bằng tiền mặt và trả bằng cố tức.

Tùy theo chiến lược của mỗi công ty mà công ty sẽ quyết định chi trả bằng hình thức nào. Thường thì các công ty có sức mạnh về mặt tài chính sẽ ưu tiền trả tiền mặt. Việc trả bằng tiền mặt chứng tỏ công ty tạo ra dòng tiền bền vững; và mang đến sự yên tâm cho cổ đông khi họ tìm kiếm được lợi nhuận thông qua việc đầu tư cổ phiếu vào công ty. Điều này giúp nhà đầu tư có dòng tiền thụ đồng và hơn nữa; tâm lý họ cũng sẽ thoải mái hơn.

Phần cổ tức này được trích từ lợi nhuận sau khi giữ lại tái đầu tư một phần. Cổ tức bằng tiền được chi trả trực tiếp vào tài khoản lưu ký của nhà đầu tư tại công công ty chứng khoán, đối với lượng chứng khoán chưa lưu ký (nắm giữ bằng sổ cổ đông). Số tiền trả cổ tức được tính trên tỷ lệ mệnh giá của cổ phiếu; ở Việt Nam quy định mệnh giá mỗi cổ phiếu là 10.000VNĐ. Đối với cổ tức bằng tiền, theo quy định nhà đầu tư phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Thông thường, sau 1 đến 2 tháng, cổ tức mới được chuyển vào tài khoản nhà đầu tư. Đối với cổ phiếu bằng cổ tức; cần phải mất thêm một khoảng thời gian nhất định để công ty phát hành đăng ký niêm yết bổ sung đối với các cổ phiếu tăng thêm.

2.2. Học cách đầu tư chứng khoán hiệu quả

Kiến thức cơ bản về chứng khoán

Thời gian giao dịch của thị trường được quy định bởi Sở giao dịch chứng khoán nhà nước. Hiện tại ở Việt Nam với 3 sàn giao dịch chứng khoán là HOSE, HNX và UpCom có các khung thời gian từ 9h-1h30 và từ 13h-15h từ thứ hai đến thứ sáu, trừ các ngày nghỉ theo quy định.

Về đơn vị cố phiếu giao dịch trên sàn như sau (nguồn hsc.com.vn):

Sàn	HOSE	HNX	UPCOM
Lô chẵn	10	100	100
Lô lẻ	1-9	1-99	1-99

Bảng giá chứng khoán được nhận diện và cho biết thông tin qua màu sắc của giá chứng khoán. Thông thường có giá tham chiếu, giá trần, giá sàn, giá trung bình…Sau đây là một ví dụ

Giá chứng khoán thể hiện qua các màu sắc như sau:

• Giá màu xanh lá chuối: tăng
• Giá màu đỏ: giảm
• Giá màu vàng: không tăng không giảm.
• Giá xanh thẫm: giá trần
• Giá xanh nhạt: giá sàn.

Để thực hiện việc giao dịch; chúng ta có thể đặt trực tiếp trên phần mềm hoặc qua môi giới (gọi điện thoại hoặc yêu cầu trực tiếp tại sàn giao dịch).

Những khó khăn thường gặp trong quá trình đầu tư chứng khoán 

Học được cách chơi chứng khoán thì không khó. Cái khó là kiếm lời được từ việc chơi chứng khoán này, từ vốn sinh ra càng nhiều lời nhuận càng tốt. Để làm được điều này, ngoài kiến thức cơ bản thì nhà đầu tư cần phải rèn luyện nhiều hơn; tích lũy nhiều kinh nghiệm mới có thể làm chủ trên sàn chơi này được.

Khi bạn mới tiếp cận với đầu tư chứng khoán, có thể bạn sẽ phải gặp một số khó khăn sau đây:

• Không biết lựa chọn cổ phiếu nào có khả năng sinh lời; cổ phiếu nào không nên đầu tư.
• Không xác định được điểm mua và bán trong thị trường.
• Không biết cách giữ vững tâm lí trong đầu tư. Đây là một điều vô cùng cần thiết trong đầu tư chứng khoán.

Học hỏi kiến thức nâng cao và nhờ tư vấn từ sàn

Để nâng cao kiến thức bạn có thể tham gia các khóa học được mở bởi các công ty đầu tư chứng khoán. Hoặc bạn có thể sử dụng dịch vụ tư vấn đầu tư từ sàn giao dịch. Dịch vụ tư vấn này thường sẽ tính chung vào phí giao dịch của bạn. (ví dụ: tự giao dịch mất phí 0.2% thì sử dụng tư vấn sẽ mất 0.3%).

3. Đầu tư chứng khoán phái sinh

Ở bài viết này, mình sẽ hướng dẫn các bạn đầu tư chứng khoán trên sàn giao dịch Mitrade.

Giao dịch ký quỹ trên Hợp đồng chênh lệch là loại hình thức đầu tư phái sinh dựa trên hợp đồng giữa người mua và người bán; để kiếm lợi từ sự chênh lệch giá hiện tại và tương lai tại một thời điểm được xác định trước của một loại tài sản (cổ phiếu) cụ thể.

Hợp đồng chênh lệch là một cách đầu tư cực kỳ đơn giản. Chỉ với một tài khoản trên sàn Mitrade; bạn có thể tiếp cận với 100 thị trường bao gồm Tiền Điện Tử, Vàng, Dầu Thô, Forex , Chỉ số, Cổ phiếu ….

Ưu điểm khi Đầu tư vào giao dịch ký quỹ cung cấp cho nhà đầu cơ hội giao dịch theo cả hai hướng của thị trường. Bất kể việc giá trị cổ phiếu tăng hay giảm; thì nếu lựa chọn loại hình đầu tư chứng khoán phái sinh nhà đầu tư đều có cơ hội kiếm lời được. Đây là một ưu điểm lớn của đầu tư.

Rất đơn giản, dưới đây mình sẽ hướng dẫn các bước để chơi chứng khoán phái sinh trên sàn giao dịch ký quỹ Mitrade.

Bước 1: Tạo tài khoản

Bạn chỉ cần cung cấp SĐT/Email và CMND là đã có thể tạo ngay 1 tài khoản trên Mitrade rồi. Truy cập vào link này để tạo tài khoản

Bước 2: Chọn sản phẩm đầu tư và mở vị thế Mua/bán

Với hơn 100 thị trường khác nhau trên Mitrade; bạn có thể thỏa sức đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình 1 cách dễ dàng. Sau khi có tài khoản giao dịch; truy cập vào thị trường và chọn sản phẩm yêu thích.

• Mở vị thế Mua khi bạn dự đoán giá sản phẩm sẽ tăng trong tương lai
• Mở vị thế Bán khi bạn dự đoán giá sản phẩm sẽ giảm trong tương lai

Bước 3: Quản lý rủi ro

Ngay sau khi mở vị thế bảng công cụ quản lý rủi ro sẽ hiện ra. Sử dụng các công cụ tuyệt vời như Lệnh chốt lời; lệnh dừng lỗ, lệnh cắt lỗ dưới để giảm thiểu rủi ro.

4. Ba lý do khiến bạn không thể kiếm tiền đầu tư

Khi thị trường giảm dù chỉ vài phần trăm; các nhà đầu tư thường trở nên sợ hãi và bán trong hoảng loạn. Tuy nhiên, khi giá tăng, các nhà đầu tư lao vào kéo dài; không chịu bán. Điều này dễ dẫn đến việc “mua cao và bán thấp”.

Để tránh cả hai thái cực này, các nhà đầu tư phải hiểu và tránh 3 nguyên tắc dưới đây:

1. ‘Tôi sẽ đợi cho đến khi thị trường chứng khoán an toàn để đầu tư.’

Lý do này được các nhà đầu tư sử dụng sau khi cổ phiếu giảm giá; khi họ quá sợ hãi khi mua vào thị trường. Có thể cổ phiếu đã giảm một vài ngày liên tiếp; hoặc có lẽ chúng đã giảm trong thời gian dài. Nhưng khi các nhà đầu tư nói rằng họ đang đợi nó an toàn; có nghĩa là họ đang đợi giá tăng. Vì vậy, chờ đợi (nhận thức về) an toàn chỉ là một cách để cuối cùng phải trả giá cao hơn, và thực sự nó thường chỉ đơn thuần là nhận thức về sự an toàn mà các nhà đầu tư đang trả tiền.

Điều gì thúc đẩy hành vi này: Sợ hãi là cảm xúc dẫn dắt, nhưng các nhà tâm lý học gọi hành vi cụ thể hơn này là “ác cảm mất trí nhớ.” Có nghĩa là, các nhà đầu tư thà tránh một khoản lỗ ngắn hạn bằng mọi giá hơn là đạt được lợi nhuận trong dài hạn. Vì vậy, khi bạn cảm thấy đau đớn khi mất tiền; bạn có thể làm bất cứ điều gì để ngăn chặn sự tổn thương đó. Vì vậy, bạn bán cổ phiếu hoặc không mua ngay cả khi giá rẻ.

2. ‘Tôi sẽ mua lại vào tuần tới khi giá thấp hơn. “

Lý do này được sử dụng bởi những người mua trong tương lai khi họ đợi cổ phiếu giảm giá. Nhưng như dữ liệu từ Putnam Investments cho thấy; các nhà đầu tư không bao giờ biết cổ phiếu sẽ di chuyển theo cách nào vào bất kỳ ngày nào; đặc biệt là trong ngắn hạn. Một cổ phiếu hoặc thị trường có thể dễ dàng tăng giá vào tuần tới. Các nhà đầu tư thông minh mua cổ phiếu khi chúng còn rẻ và giữ chúng theo thời gian.

Điều gì thúc đẩy hành vi này: Đó có thể là sự sợ hãi hoặc lòng tham. Nhà đầu tư sợ hãi có thể lo lắng rằng cổ phiếu sẽ giảm trước tuần tới và chờ đợi; trong khi nhà đầu tư tham lam dự đoán sẽ giảm nhưng muốn cố gắng có được mức giá tốt hơn nhiều so với ngày hôm nay.

3. ‘Tôi chán cổ phiếu này, vì vậy tôi đang bán.’

Lý do này được sử dụng bởi các nhà đầu tư; những người cần sự phấn khích từ các khoản đầu tư của họ, giống như hành động trong sòng bạc. Nhưng đầu tư thông minh thực sự rất nhàm chán. Các nhà đầu tư giỏi nhất đầu tư vào cổ phiếu của họ trong nhiều năm và nhiều năm; để cho họ lãi kép. Đầu tư thường không phải là một trò chơi trúng đích nhanh chóng. Tất cả lợi nhuận đều đến trong khi bạn chờ đợi; không phải khi bạn đang giao dịch trong và ngoài thị trường.

Điều gì thúc đẩy hành vi này: mong muốn phấn khích của nhà đầu tư. Mong muốn đó có thể được thúc đẩy bởi quan niệm sai lầm rằng các nhà đầu tư thành công đang giao dịch mỗi ngày để kiếm được lợi nhuận lớn. Trong khi một số nhà giao dịch làm điều này thành công. Đối với họ, đó không phải là sự phấn khích mà là kiếm tiền, vì vậy họ tránh đưa ra quyết định theo cảm tính.